Vleesvervangers ultra-bewerkt? Tijd voor nuance

De vraag naar plantaardige alternatieven voor vlees groeide jarenlang snel. Dat is positief voor gezondheid, klimaat en dierenwelzijn. Tegelijkertijd klinkt er regelmatig kritiek: vleesvervangers zouden te bewerkt zijn en dus ongezond.

Daar is Niek-Jan Schouten, CEO van Schouten Europe, helder over: “De term ‘ultra-bewerkt’, die hierbij vaak wordt gebruikt, zegt niets over de voedingswaarde van vleesvervangers. Toch worden onze producten in die categorie geplaatst en over één kam geschoren met frisdrank of chips. Dat doet geen recht aan de rol die vleesvervangers spelen in een gezond en duurzaam voedingspatroon.”

Oorsprong kritiek

De kritiek vindt zijn oorsprong in de zogenoemde NOVA-classificatie, een systeem dat voeding indeelt naar de mate van bewerking. Groenten en fruit vallen in de minst bewerkte categorie, terwijl snacks en frisdrank in de zwaarste categorie terechtkomen.

Omdat vleesvervangers uit meerdere ingrediënten bestaan en met moderne technieken worden gemaakt, vallen ze ook in die laatste groep. Maar deze indeling vertelt weinig over de werkelijke voedingswaarde. Een vleesvervanger kan rijk zijn aan eiwitten, vezels, ijzer en vitamine B12, en bevat vaak minder verzadigd vet dan vlees.

Wetenschappelijke studies bevestigen dit beeld. Zo liet een publicatie in The Lancet (2023) zien dat een maaltijd met vleesvervangers net zo voedzaam en verzadigend kan zijn als een maaltijd met kip of rundvlees. Soms bieden ze zelfs voordelen, zoals meer vezels en minder verzadigd vet. Het echte verschil zit dus niet in de mate van bewerking, maar in de voedingsstoffen en in de rol die een product speelt binnen het totale dieet.

Vertraging eiwittransitie

Veel consumenten hebben echter moeite met die nuance. Uit Europese onderzoeken blijkt dat het label ‘ultra-bewerkt’ hen afschrikt, ook wanneer het gaat om voedzame producten. Daardoor kan de eiwittransitie vertragen, terwijl juist vleesvervangers helpen om de consumptie van rood en bewerkt vlees terug te dringen, waarvan de gezondheidsrisico’s wél overtuigend zijn bewezen.

Niek-Jan Schouten: “Het is onze taak om duidelijk te maken dat bewerking in ons geval wordt ingezet om producten gezonder en duurzamer te maken. Wij verrijken vleesvervangers met vitamines, combineren verschillende plantaardige eiwitbronnen en verlagen zout en vet. Daarnaast gebruiken we technologie om de textuur van vlees na te bootsen. Dat maakt onze producten herkenbaar en toegankelijk voor consumenten die gewend zijn vlees te eten. Zo creëren we vleesvervangers die zowel aantrekkelijk zijn als passen in een gezond en toekomstbestendig voedingspatroon.”

Innovatie

Schouten Europe was in 1990 het eerste Nederlandse bedrijf dat vleesvervangers introduceerde. Inmiddels ontwikkelt het bedrijf oplossingen voor retail, foodservice en industrie, waarbij gezondheid, smaak en duurzaamheid hand in hand gaan. In samenwerking met kennisinstellingen, leveranciers, klanten en partners worden de nieuwste inzichten direct vertaald naar innovatieve producten zoals het onlangs gepresenteerde Wereldburger concept.

Wat Schouten bovendien onderscheidt in de markt, is dat het een zelfstandig opererend familiebedrijf is. Daardoor kan het met een lange termijnvisie werken en snel inspelen op trends en wensen van klanten. Omdat het de hele keten in eigen beheer heeft – van productontwikkeling tot productie en distributie – blijft er volledige grip op kwaliteit en innovatie.

Oplossing

Het label ‘ultra-bewerkt’ is dus te simplistisch om vleesvervangers goed te beoordelen. Ja, ze zijn bewerkt, maar vaak juist om ze gezonder, duurzamer en aantrekkelijker te maken. Daarmee zijn vleesvervangers geen bedreiging, maar een belangrijke oplossing voor de uitdagingen waar het voedselsysteem voor staat.

Niek-Jan Schouten blikt vooruit: “Als familiebedrijf is het onze overtuiging dat innovatie en gezondheid elkaar kunnen versterken. Daarom werken we naast onze huidige vleesvervangers ook aan nieuwe concepten die nog minder bewerkt zijn, zonder concessies te doen aan smaak en voedingswaarde. Zo zorgen we dat onze producten aantrekkelijk blijven voor een brede groep consumenten en blijven we een stap vooruit in de eiwittransitie – samen met onze partners en klanten.”

Schouten deelde onlangs een visuele presentatie over dit onderwerp.