Vlees wordt onbetaalbaar. Dat is geen ongeluk, het is beleid

Het moet er maar uit: mijn guilty pleasure is het datingprogramma ‘Onderweg naar Liefde’. We kijken het hier thuis online en deze week maakte Simon zijn opwachting bij de camper van Silke. Simon: “Ik eet overdag veel eieren en ’s avonds eindig ik altijd met vlees.” Hoeveel dan? Nou, Simon blijkt meestal twintig eieren per dag te eten.

Hij was vorig jaar met ‘een maatje’ op vakantie geweest en had toen in drie weken achthonderd eieren en 14 kilo vlees weggewerkt. Simon volgt het carnivoordieet. Wij zitten met stomheid geslagen voor de buis. Hoezo eiwittransitie?

Mensen als Simon moet je maar laten gaan, denk ik volledig moedeloos op de bank. Die blijft gewoon vlees eten en eieren bakken. Maar de Nederlandse supermarkten zijn inmiddels ongewild in een interessant vleesexperiment beland. Nederland test namelijk op grote schaal de relatie tussen vleesprijs en consumptie.

Duur rundvlees

De prijs van rundvlees in supermarkten steeg het afgelopen jaar fors: in januari 2025 met 32% ten opzichte van januari 2024. In oktober was de stijging al opgelopen tot 52% vergeleken met oktober vorig jaar. Ook gevogelte (+16%) en varkensvlees (+17 %) werden een stuk duurder.

Dat leidt, zo blijkt nu, tot een versnelling van de eiwittransitie. Klanten kopen vaker kleinere verpakkingen rundvlees om kosten te besparen, berekende onderzoeksbureau Circana. Het volume rundvleesverkopen daalde met een kwart ten opzichte van vorig jaar; kip met 7% en varkensvlees met 12%. Jumbo en Albert Heijn verhogen de prijzen wel, maar berekenen niet alle kosten door. “Dat zien we terug in dalende marges,” aldus Albert Heijn-woordvoerder Niels Slootweg.

Vleestaks komt er

Dat is een interessante uitkomst voor een overheid die voorsorteert op de eiwittransitie. Wie de cijfers van dit jaar bestudeert, kan namelijk precies berekenen welke vleestaks tot welk niveau van consumptie leidt. Ik ga ervan uit dat zo’n vleestaks er uiteindelijk komt. Jarenlang schrijven over de supermarktwereld geeft namelijk niet het vertrouwen dat de sector zelf de dierlijke eiwitten even netjes gaat wegpoetsen.

De supermarkten zitten in een zetel wat betreft de eiwittransitie. Het overkomt ze

Maar verrek, dat hoeft misschien helemaal niet, realiseer ik me nu. De overheid is al volop bezig, zo blijkt wanneer je in de oorzaken achter de prijsstijgingen duikt. Specifieke Nederlandse politieke keuzes, zoals stikstofreductie, versnellen de afname van het aantal dieren en daarmee van het aanbod van binnenlands vlees. Ondanks de prijsstijging blijft de consumptievraag naar rundvlees relatief constant. Daardoor ontstaat een sterke vraag-aanbodmismatch. Tegelijkertijd zorgen hogere kosten voor grond, veevoer en energie voor verdere prijsdruk.

De Nederlandse supermarkten zitten zo bezien in een zetel wat betreft de eiwittransitie. Het overkomt ze. Ze kunnen zelfs een tandje bijzetten door een deel van de kosten niet langer zelf op te vangen. Linksom — supermarkten accepteren lagere marges — of rechtsom — klanten kopen minder — de vleesverkoop staat onder druk. En dat is voor een keer goed nieuws.

Gelukkig een uitzondering

En Simon? Ik ben benieuwd of het iets wordt tussen hem en Silke, die ook drie tot vier eieren per dag lust. Soms zelfs een koud gekookt eitje. “Mijn vriendinnen verklaren me voor gek.” Wij niet, en ook Simon mag van ons eten wat hij wil. Maar gelukkig wordt hij met zijn twintig eieren per dag een steeds grotere uitzondering. Fijn, anders zouden we hier wegzakken in een mest- en bio-industrie-armageddon.