Verbinding is essentieel om de estafette voor een duurzamer voedselsysteem tot een succesvolle finish te brengen. Foto: Canva
In dit artikel
Vier jaar lang werkten onderzoekers aan het NWA-programma ‘Transitie naar een Duurzaam Voedselsysteem’. Op een zonnige voorjaarsdag woonde ik in Driebergen met honderd transitiedeskundigen en wetenschappers de slotconferentie bij. De ijzige hoofdconclusie: alleen de symptomen van ons onduurzame voedselsysteem zijn zichtbaar.
Daaronder schuilt een complex van structuren en, dieper nog, beperkende paradigma’s zoals Economisme (‘voedsel als middel tot winst’) en Productionisme (‘wij voeden de wereld’). Alleen als het diepste deel, de paradigma’s, veranderen, dan zal het systeem daadwerkelijk transformeren.
Wat een opdracht, dacht ik, hoe dan? En belangrijker: wie dan? Meest inspirerend in deze context vond ik het heldere licht dat de jonge Zonne liet schijnen op de complexe materie. In essentie stelde ze: wanneer zijn we tevreden? Moeten we niet doorbouwen op wat er al gebeurt, met mensen die nieuwe verbindingen maken, ondiep beginnen en zo steeds dieper het systeem veranderen?
Het stokje doorgeven
Daarmee raakte ze de crux. In mijn eigen woorden, de metafoor van het ijsbergmodel van Maani en Cavana volgend: leg de lat laag, diep onder het oppervlak, maar leg mensen niet de druk op om er in één duik onderdoor te gaan. Zo’n lange adem hebben we niet, het drukverschil is te groot. Alleen al de gedachte verstikt me, zuigt energie en motivatie bij me weg. Realistischer is een estafette, ieder met eigen lucht gaat steeds een stukje dieper. Wennend aan de toenemende druk, het stokje doorgevend aan een volgende veranderaar. Vanuit de praktijk in het hier en nu naar nieuwe paradigma’s.
Verbinding is essentieel om deze estafette tot een succesvolle finish te brengen
Verbinding is essentieel om deze estafette tot een succesvolle finish te brengen. Hoe toepasselijk is de naam van de locatie van de slotconferentie: Antropia. Volgens de website betekent Antropia: ‘een systeem waarbij alles met elkaar in verbinding staat. Waarbinnen vooruitgang mogelijk is wanneer mensen zich onderling verbonden voelen’.
Elkaar aanvullen en vertrouwen
Veel belangrijker dan ijskoude theorie is er de behoefte aan warme verbindingen. Tussen mensen die elkaar aanvullen, elkaar vertrouwen. Daar moeten we hard aan werken, zo voelde ik ook in Driebergen. Binnen de bubbels van de onderzoekers en bij de denkers is die connectie er, de sleutel tot succesvolle transitie naar een duurzaam voedselsysteem ligt daarbuiten: bij de doeners zonder koudwatervrees.
